De verkiezingsuitslag is nog maar nauwelijks uit de exit-polls gerold, of de eerste analyses over de ‘what-ifs’ en ‘how-comes’ worden alweer getrokken. Welke lijsttrekkers en partijen deden het bovengemiddeld goed – en welke stelden teleur? Waar komt dit door? Waarom is D66 ineens zo’n succes, geleid door de op de tafels dansende Sigrid Kaag? En waarom blijven VVD en Mark Rutte zo’n sterke, stabiele aanwezigheid? Artificial Intelligence tijdens de verkiezingen.
We kunnen natuurlijk allemaal omstandigheden aanwijzen. De corona-crisis als belangrijk campagne hangijzer, of de angst voor het extremisme en populisme, aangewakkerd door wat we zien in andere landen rondom de wereld.
Dat neemt niet weg dat het achteraf altijd erg makkelijk praten is. Hindsight is 20/20, zeggen Engelssprekenden dan zo mooi. Zou het niet heerlijk zijn als we van tevoren meer zouden weten? Er zijn veel vroege polls en er gaat een hele wereld schuil achter het proces van verkiezingsmarketing – een mooie term voor een team vol campagnemedewerkers die exact analyseren hoe iedere uitspraak, actie en stropdas door kiezers geïnterpreteerd zal worden.
Is dit waterdicht? Niet echt, al vertrouwt het wel steeds meer op wetenschap dan op nattevingerwerk – en is de verwachting dat het dit in de komende jaren steeds meer zal doen. Maak kennis met de verkiezingen van de toekomst, met dank aan kunstmatige intelligentie.
Eén van de eerste connotaties die men legt als het om verkiezingen en technologie gaat, is een directe en harde ‘nee’. Zeker na de controversies met stemcomputers in binnen- en buitenland, zijn we toch nog geneigd om dan maar te kiezen voor dat rode potloodje en stembiljet dat aan het eind van de dag handmatig geteld wordt. En de pogingen tot ‘campagnevoeren’ via social media beïnvloeding en de verspreiding van nepnieuws hebben ook al ruimschoots de aandacht gehad.
Voorop staat is dat de rol die een Artificial Intelligence toepassing kan spelen in verkiezingen enorm is – en divers. Van campagnevoering tot het tellen van de stemmen op de verkiezingsdag zelf. Om maar met het laatste te beginnen, met de beelden van talloze tellers die de enorme stembiljetten één voor één over enorme ruimtes verspreiden en handmatig tellen nog vers op ons netvlies gebrand.
Het zou zo simpel kunnen zijn – en eigenlijk ook moeten zijn. Met ruim 17 miljoen Nederlanders is er een potentieel voor net zoveel stembiljetten. Het handmatige tellen is een tijdrovende klus, zelfs met duizenden vrijwilligers om het werk te delen. Het ironische is dat er manieren zijn om het zoveel sneller en – potentieel – praktischer te doen. Een slimme oplossing, werkend met zwaar beveiligde stemcomputers, kan de volledige uitslag – inclusief voorkeursstemmen – al binnen een minuut na het sluiten van de stembussen compleet hebben.
Geen lange avonden meer voor de televisie, maar een enkele, real-time uitslag. Accuraat, met een veel lagere foutmarge dan de huidige methode. En een stuk minder arbeidsintensief (én materiaalintensief – dag papieren, dag potloden). Plus, de stemervaring kan met een stemcomputer ook een stuk prettiger worden voor de stemmer. Misschien zijn stemlokalen zelfs niet eens meer nodig en kunnen we stemmen via een eigen systeem.
Goed, dit is het punt waarop de eerste bezwaren alweer langs zullen komen. Mensen die roepen dat het absoluut niet veilig is, dat het gevoelig is voor hacks en inmengingen door derden. Er goed over nadenkend, zijn er voor nagenoeg al deze bezwaren wel oplossingen te vinden. Onze moderne techniek kan immers net zover reiken om optimale bescherming te garanderen.
Denk aan computers die enkel met een lokaal (zwaar beveiligd) netwerk verbonden zijn, of tot aan het moment van stembussluiting geheel offline blijven. De software waarmee de stemmen uitgebracht kunnen worden kan zo simpel of complex gemaakt worden als nodig is om te garanderen dat het alleen dat doet wat het moet doen – stemmen tellen.
Kunstmatige intelligentie kan nog op een andere manier om de hoek komen kijken in de politiek. Het is geen geheim dat een goede politicus een groot campagneteam vol mensen achter hem of haar heeft staan wiens enige doel is om de persoon achter de politicus te verkopen aan de kiezer. En een beetje slimme politicus is nu al druk bezig om de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie tijdens de volgende campagne te benutten.
Er zijn bepaalde algoritmes die de uitslagen van verkiezen nauwkeuriger bepalen dan de oude exit-polls. Maar soortgelijke algoritmes kunnen ook gebruikt worden om in te schatten hoe bepaalde politieke standpunten door de kiezer ontvangen zullen worden – gebaseerd op bijvoorbeeld demografische data, ideologie en actualiteiten. In tegenstelling tot de traditionele peilingen is hier geen lange aanlooptijd voor nodig, maar kan nagenoeg real-time – bijvoorbeeld tijdens debatten – bepaald worden welke invalshoek het beste valt bij de kiezer.
Een andere populaire toepassing van artificial intelligence zijn chatbots. Hiermee kunnen individuele kiezers persoonlijk benaderd worden met zaken die relevant zijn voor hen – terwijl de persoonlijke stem van de politicus in kwestie behouden kan worden.
Op een iets grotere schaal kan AI van onschatbare waarde zijn voor internet en social media advertenties. Hierbij kunnen demografische kennis en persoonlijke gegevens gebruikt worden om tot gerichte boodschappen te komen – en kunnen vervolgens, aan de hand van de kiezers’ reactie op zo’n boodschap, nog gerichtere boodschappen verzonden worden.
Het klinkt misschien wat eng, maar feitelijk komt het erop neer dat iedere kiezer zich persoonlijk aangesproken zal voelen met de kwesties die voor hem of haar het belangrijkst zijn. Om het concreet te maken: stel, je bent ondernemer en voert veel producten uit binnen de EU. Het systeem pikt dit op en stuurt jou gerichte berichten over jouw kandidaat’s standpunt over de EU en handel in het algemeen.
Een jonge moeder, daarentegen, zal benaderd worden met standpunten over betaalbare kinderopvang. En een 60-plusser zal meer interesse hebben in het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd. Belangrijk blijft wel om niet alleen de kiezer aan te spreken, maar daarbij niet de belangrijkste waarden voor de politicus zelf te verloochenen – een politicus die met de ‘wind mee waait’ wordt immers uiteindelijk door niemand meer vertrouwd.
Een slimme politicus is voorbereid op de toekomst. Dat is een wijsheid die eeuwenoud is, maar nu relevanter dan ooit. De politicus die het slimst gebruik maakt van de beschikbare technologie, zoals artificial intelligence, zal degene zijn die de verbinding met zijn kiezers weet te slaan. De manieren zijn er. Nu moeten we er alleen nog hard aan werken om ze 100% veilig te maken – niet alleen in de praktijk, maar vooral in de ogen van de kiezer.
