De veehouderij is al van oudsher één van de meest arbeidsintensieve industrieën ter wereld. Het bewaken en verzorgen van een kudde dieren is een taak die verre van simpel is: je hebt te maken met levende wezens, met de bijbehorende kwaaltjes, eigenschappen en willetjes. Dieren laten zich niet plannen – en dat is precies wat de veehouderij altijd een relatief moeilijk te automatiseren geheel gemaakt heeft. Toch zijn er al vele ontwikkelingen richting de slimme veehouderij.
Stanislas Desvois, adviseur van de Seenergi Groep, legde dit als volgt uit: “Tegenwoordig weten we dankzij slimme sensoren en melkrobots steeds meer over koeien, van hygiënische informatie en temperatuur en tot aan hoe lang ze gemiddeld slapen. De uitdaging is om deze data uit verschillende bronnen te analyseren en op een dusdanige wijze te presenteren dat een boer zowel het welzijn van zijn veestapel en de productie kan verbeteren.”Dit relatieve gebrek aan voorspelbaarheid is gelukkig inmiddels ondervangen, met een steeds verder groeiende hoeveelheid aan slimme toepassingen die speciaal toegespitst zijn op het verbeteren van het leven van de veehouder. Zo kondigde de Seenergi Groep, een adviesorgaan voor veebedrijven in Frankrijk, onlangs aan dat zij een slimme manier hebben ontwikkeld waarmee ze data verzamelen in een enkel dashboard.
Dit sprak mij aan om verder te kijken naar manieren waarop er ‘slimmer’ omgegaan wordt met de dieren op grootschalige veehouderijen. De hoeveelheid losse applicaties lijkt gestaag te groeien en steeds crucialer te worden voor het uitvoeren van de werkzaamheden – hoog tijd om eens een aantal ervan nader onder de loep te nemen.
Robomat: dashboard van de slimme veehouderij
RoboMat is het dashboard van de Seenergi Groep, waar Stanislas Desvois het hierboven over heeft. De applicatie centraliseert de gegevens die ontvangen worden van een melkrobot, en maakt hier een handig overzicht van. Dit alles kan bekeken worden op een smartphone, tablet of desktop, in de vorm van real-time analyses van de gehele kudde – die desgewenst gespecificeerd kunnen worden tot het niveau van een individuele koe. Deze data wordt gecombineerd met zogenaamde referentiedata, afkomstig van soortgelijke bedrijven in de regio die werken met hetzelfde ras koeien en onder vergelijkbare omstandigheden. Een perfecte benchmark met de direct concurrentie, dus.RoboMat
Melkrobots
Over de melkrobots gesproken: deze worden ook steeds slimmer. Waar een veehouder vroeger nog handmatig al zijn koeien 1 voor 1 moest melken, wordt deze taak nu in de meeste gevallen overgenomen door de melkrobot. Dit automaat reinigt eerst de uiers en bevestigt vervolgens de melkbekers aan de vier spenen van de uier, om zo de koe volledig zelfstandig te kunnen melken. De koe besluit zelf wanneer zij naar de melkrobot toeloopt om gemolken te worden. Vervolgens herkent de robot de koe en houdt deze nauwkeurig bij hoeveel melk er precies gemolken wordt; en kan de data doorsturen naar een applicatie waarmee een gezondheidsrapport opgesteld kan worden.
Sensoren in de melkrobot meten een groot aantal parameters, waaronder melkgift, vet/eiwit ratio, temperatuur, kleur, geleidbaarheid, (herkauw)activiteit, bezoekgedrag, vreetminuten, restvoer en gewicht. Al deze data kan gecombineerd en geanalyseerd worden om tot een accuraat beeld te komen van het welzijn van de kudde – en bij acute problemen kan de robot een automatische notificatie versturen via sms of mail. Ook door het bijhouden van de ‘melktrends’ kan waardevolle data verzameld worden, bijvoorbeeld nuttig bij het opsporen van koeien met melkziekte of een baarmoederontsteking.
Slimme bevruchting
Het Japanse bedrijf Fujitsu heeft een manier ontwikkeld waarmee koeien op een betere en efficiëntere wijze bevrucht kunnen worden. Zeker nu er een groeiende vraag is naar producten afkomstig van de koe, is het belangrijk om de populatie op een gezonde en efficiënte wijze uit te kunnen breiden. Dankzij de slimme stappenteller van Fujitsu zou dit nu mogelijk moeten zijn: deze toont aan wanneer de koe klaar is om bevrucht te worden. Normaal is dit een secuur en moeilijk proces om bij te houden, aangezien er maar een beperkte ‘window of opportunity’ is waarbinnen de koe bevrucht kan worden. Daarnaast vindt in 2/3 van de gevallen de zogenaamde ‘oestrus’ ’s nachts plaats, wanneer er geen mensen in de buurt zijn. Zo kan hét moment zomaar gemist worden, waarna er weer enkele weken gewacht moet worden op de volgende kans.
Precies hier springt de slimme stappenteller in het oog. Eén van de bekende ‘symptomen’ van de oestrus is flink verhoogd loopgedrag. Door het verbinden van een stappenteller aan het been van de koe, kan gedurende een periode van 24 uur de stappenactiviteit bijgehouden worden. Bij een significante verhoging zal een notificatie verstuurd worden; en kan, op zo’n moment, de veehouder direct actie ondernemen. Bijvoorbeeld door te besluiten over te gaan tot kunstmatige inseminatie, om de toenemende vraag bij te kunnen benen.
Vergelijkbaar met de melkrobot zijn de voerrobots en mestrobots, toepassingen die wederom het leven van de gemiddelde veehouder een stuk prettiger maken.
De Voerrobots en mestrobots
Voerrobots herkennen een naderende koe en geven een hoeveelheid voedsel af die voor die koe gewenst is; desnoods met toevoeging van extra supplementen. Het houdt daarnaast nauwkeurig bij hoeveel iedere koe eet en wat de koe in kwestie eet, zodat gezondheidsproblemen tijdig gesignaleerd kunnen worden en de koe op een optimaal gewicht gehouden kan worden.
De mestrobot doet vergelijkbaar werk: het ruimt de mest van de koeien op en houdt de stallen schoon. Door uitwerpselen te analyseren, kan wederom een goed beeld verkregen worden van de gezondheid van de kudde als geheel én van de individuele koeien. Deze data kan gedeeld worden met de voerrobots, waardoor het dieet van bepaalde dieren aangepast kan worden – zonder dat hier de input van de veehouder voor vereist is.
Track-and-trace je vee
Een laatste, wellicht voor de hand liggende, oplossing is de steeds verdergaandere toepassing van track-en-trace applicaties in de veestapel. Een dier kan voorzien worden van een chip of tag, waarmee in real-time bekeken kan worden waar ze zich bevinden en hoe actief ze zijn. Weglopende dieren kunnen zo sneller gespot en naar de kudde teruggeleid worden, zelfs op afstand – er wordt geëxperimenteerd met drones die de kudde ‘begeleiden’, als het ware als een virtuele herdershond. Ook kunnen dieren die verdacht lang geen activiteit vertonen opgespoord worden: wellicht verhindert een ziekte, bevalling of blessure hen ervan om ‘normaal’ in de weide te kunnen lopen.
Van ‘cowboy’ naar manager
Het moge duidelijk zijn dat de rol van een veehouder flink zal veranderen door het Internet of Things. Van een verzorger en begeleider van de dieren, verandert zijn rol meer naar die van een manager. Via de cloud krijgt hij constant nieuwe data aangebonden, dat in een overzichtelijk dashboard verschijnt – waarmee hij bij wijze van spreken vanuit zijn luie stoel de kudde kan controleren en aansturen. Hiermee wordt niet alleen zijn rol minder arbeidsintensief en laat het meer tijd voor de strategische bedrijfsvoering, ook zorgt het ervoor dat productie geoptimaliseerd kan worden door tijdig problemen te signaleren en in te grijpen waar nodig. En dat is handig, met het oog op de toenemende vraag naar zijn product. De slimme veehouderij: beter voor dier én mens.
