Veel van ons zijn geobsedeerd met hoe ‘goed’ en ‘lang’ we slapen. Van timers tot speciale alarmen en van wake-up lights en white noise geluidseffecten tot aan FitBits die ons exact vertellen hoeveel uur we in diepe slaap zijn geweest: gadgets te over die ons betere inzichten in ons slaapgedrag geven. Onderzoeken geven ons een richtlijn met betrekking tot het aantal uur dat we moeten ‘halen’ en het aantal onderbrekingen dat daarin mag zitten, waarna we er maar al te happig op zijn om uit te testen hoe goed wij hier zelf op scoren.
Net zoals het Internet of Things al veel andere gezondheids- en comfortdoeleinden dient, geldt dit ook voor het monitoren van onze slaap. En wat is een makkelijker ‘ding’ om je slaap mee te tracken dan precies dat ding wat je nodig hebt om te kunnen slapen? Je bed, dus.
Op consumentenelektronica shows, zoals de CES in Las Vegas, is ook dit jaar weer voldoende vertegenwoordiging vanuit de ‘slaaphoek’. Slimme bedden, maar ook slimme matrassen en slim beddengoed zijn inmiddels binnen handbereik voor de (vermogende) consument.
Wat is een slim bed?
Een echte standaard voor een slim bed is er nog niet, dit verklaart ook de verscheidenheid op de markt. Waar we het wel over eens kunnen zijn is de standaarddefinitie: een bed dat sensoren en andere slimme technieken gebruikt om data te verzamelen over hoe je slaapt; dit vervolgens via het internet opslaat of doorstuurt, en vervolgens analyseert om te achterhalen hoe je je slaap verder zou kunnen verbeteren.
Sommige slimme bedden sturen deze informatie direct door naar de gebruiker, bijvoorbeeld door middel van een smartphone of tablet app. Hierin kunnen bepaalde slaapkenmerken in een overzichtelijke grafiek geplaatst worden – hoe lang slaap je? Hoeveel beweeg je? Wanneer ben je wakker? Maar ook kunnen aan de hand hiervan tips gegeven worden over hoe je slaapgedrag te verbeteren.
Andere slimme bedden zijn meer ingesteld op veiligheid en directe signalering van problemen. Zo kan er een alarm afgaan als gesignaleerd wordt dat het bed nat is – iemand heeft in bed geplast – of als de temperatuur van de slapende persoon stijgt. Dit is met name geschikt voor verzorgingstehuizen en ziekenhuizen, waar het een onderdeel uit kan maken van het monitoren van de patiënt.
Weer andere varianten zijn meer afgestemd op het creëren van een smart home. Dit laat je bed praten met alle andere slimme apparatuur in je huis. Stel, je wordt ’s ochtends wakker, en je bed signaleert deze activiteit en beweging. Aan de hand hiervan kan het alvast je slimme koffiemachine aanzetten, of zachte muziek afspelen om je dag goed van start te laten gaan.
Ook kunnen dergelijke bedden bijvoorbeeld een ingebouwde tv hebben, die automatisch uitschakelt wanner je in slaap valt. Of een ingebouwd alarm, dat je op ‘natuurlijke’ wijze laat ontwaken – door middel van trillingen, verlichting, geuren en geluiden.
Slim beddengoed
Het is niet alleen een bed zelf die ‘slim’ kan zijn door vernuftigheden in te bouwen in de frame of het matras. Ook het gebruikte beddengoed kan inmiddels aan het internet gehangen worden om in allerlei gemakken te kunnen voorzien. Slimme dekens, bijvoorbeeld, kunnen je temperatuur en de mate waarin je zweet signaleren – en aan de hand daarvan besluiten je warmer of kouder te maken. Dit doet het door de temperatuur aan te passen, in het geval van een elektrische deken, of door de omgevingstemperatuur te beïnvloeden, door te praten met je slimme thermostaat of je slimme raam te vertellen dat het verder open moet.
Een slim kussen kan reageren op je hoofdbewegingen en zich constant aanpassen om de best mogelijke ligvorm te garanderen waarin je de meeste ondersteuning krijgt. Ook kan een slim kussen koeler gemaakt worden als het wel erg warm is – handig voor hittegolven zoals we deze zomer gehad hebben, als alternatief voor het natte washandje op je voorhoofd of die koelelementen in bed.
Populaire toepassingen
Er zijn dus talloze toepassingen voor slimme bedden en slim beddengoed, maar nog niet echt een universeel idee van wat het nu exact zou moeten doen. Ruwweg kan je de technologie onderverdelen in een aantal categorieën, waarbij de focus steeds net op een ander stukje van slaap ligt.
- Slaap tracking
Het meest voor de hand liggend is de toepassing die hierboven al uitgebreid benoemd is: dat van het ‘tracken’ van je slaap. Hoeveel uur je daadwerkelijk in bed ligt, hoeveel je beweegt, hoe je beweegt. Dankzij een toplaag van het matras of een overtrek waarin sensoren verwerkt zijn, kan een enorme hoeveelheid data verzameld worden over niet alleen je slaapgedrag, maar ook je ademhaling, bloeddruk, hartslag en temperatuur.
- Temperatuur- en vochtregulatie
Die enorme berg slaapdata is handig, maar het wordt pas nuttig wanneer het gecombineerd wordt met toepassingen die je slaap kunnen verbeteren. Zo kan een bed meten hoe vochtig en/of warm je bent en aan de hand daarvan actief bijsturen. Een slim bed kan zichzelf koelen of verwarmen, bijvoorbeeld door elektrisch beddengoed of een watergekoelde laag in het topmatras of kussen, of de temperatuur in de kamer aanpassen. Eventueel kan het een signaal afgeven: handig als iemand op koorts gecontroleerd moet worden, of als ouders of verzorgers willen weten wanneer de persoon die ze verzorgen een ongelukje heeft gehad en het bed verschoond dient te worden.
- Luchtpockets
Een slim matras kan ervoor zorgen dat je de best mogelijke slaap krijgt, in de houding die voor jouw lichaam het meest ergonomisch is. Zelfs als je met je geliefde in bed ligt, betekent dit dat er niet een ‘gulden middenweg’ gevonden hoeft te worden. Iedere ‘zone’ van het matras kan individueel afgesteld worden, gebaseerd op de druk die er op dat moment op uitgeoefend wordt en het profiel van de slapende persoon. Zo kunnen druksensoren het matras geheel naar jouw lichaam aanpassen.
Een bed dat geheel in tune is met de rest van je slimme applicaties: als je alles in je huis verbonden hebt, kan werkelijk alles met elkaar praten. Vertel je slimme assistent dat ze het bed alvast kan voorverwarmen of dat het bed zichzelf moet opmaken. Laat de koffiezetter of verlichting alvast aangaan als je wakker aan het worden bent. Of bestuur je slimme verwarming en verduistering. De mogelijkheden zijn eindeloos, allemaal gericht op het verhogen van ons leefcomfort en gemak.
- Extra slaapcomfort
Het verhogen van ons slaapcomfort kan ertoe leiden dat we niet alleen beter slapen, maar ook minder gestrest zijn en met een prettiger gevoel wakker worden. Er zijn inmiddels bedden op de markt die je ’s avonds zachtjes in slaap wiegen of een rustgevende massage bieden. Daarnaast kun je ervoor kiezen om ‘rustig’ wakker te worden, met ontspannende muziek, bescheiden verlichting en een frisse geur. Als je niet kunt slapen, kun je de relax-modus aanzetten, waarbij het bed een reeks van ontspannings- en meditatieoefeningen aanbiedt – of simpelweg een rustgevend geluid opzet. Het bed kan zo een toevluchtsoord worden waar alle zintuigen bediend worden om de gebruiker even helemaal te laten ontspannen.
- Specifieke behandeling
Een laatste toepassing waar ik nog de aandacht op wil vestigen is een vrij brede: het gebruik van een slim bed voor een specifieke behandeling. Dit is nog niet echt een ontwikkeld gebied, maar de eerste stappen worden gezet om bepaalde (medische) aandoeningen te behandelen met slimme bedden, zoals insomnia of apneu. Zo zijn er inmiddels vergevorderde toepassingen op de markt die actief ingrijpen bij snurken. Zodra gesignaleerd wordt dat er iets misgaat met je ademhaling, kan het bed je subtiel dwingen om je houding te veranderen. Handig voor jou – en je partner.
Slaap slimmer
Een snelle Google-search zal leren dat er al een ruime hoeveelheid aanbieders van slimme bedden op de markt is. Toch zal het nog wel even duren voor het zijn grote doorbraak maakt binnen de Nederlandse huishoudens: op het moment weegt de prijs simpelweg niet op tegen de voordelen die men erin ziet. Als onze FitBit voor een fractie van het bedrag van een slim matras onze slaap kan bijhouden, waarom zouden we dan investeren in zo’n duur gevaarte?
Toch is de verwachting dat, net zoals bij zoveel andere slimme toepassingen, steeds meer mensen ‘om’ zullen gaan. Als aanbod stijgt en prijzen dalen, kan het wel eens heel aanlokkelijk worden om te kiezen voor een slimmere slaap.
Marie de Jonge
op 07 Apr 2021