Alhoewel het vaak alleen om de technologie en een hoog gadget-gehalte lijkt te draaien, zijn er veel meer zaken die een belangrijk zijn voor de toekomst van slimme steden. Zo gaat het niet altijd per se om de allerlaatste innovatie met een geïntegreerde sensor die het leven in de stad beter maakt. Ook de ‘simpelere’ initiatieven om de inwoners beter van dienst te zijn, zijn uiteindelijk van groot belang bij het verwerven van een slimme-stad-status. Denk aan het uitbreiden van parken en stadstuinen, of het vergroten van de stedelijke duurzaamheid.
Een mooi voorbeeld van dit laatste kan dicht bij huis gevonden worden, in Amsterdam. Hier is het programma Amsterdam Plastic Smart City inmiddels van start gegaan, wat zichzelf tot doel stelt om ‘zero plastic waste’ op straat mogelijk te maken. Oftewel: nergens meer een plastic flesje of plastic verpakking op de hoofdstedelijke singels rond zien dwalen.
Zwerfplastic Als Enorm Probleem
Het probleem van plastic ligt grotendeels verborgen in zwerfafval. Zo is maar liefst tachtig procent van de beruchte plastic soep afkomstig van rondzwervend vuil, plastic wat mensen maar gewoon op straat ‘dumpen’. Vervolgens wordt dit afval door regen en wind in waterwegen geblazen, die het op hun beurt weer netjes afvoeren richting zee. En voila, daar is de plastic soep.
De ruim 50 kilometer aan grachten die door onze hoofdstad lopen maken het dan ook een centrale ‘hub’ voor het vervoeren van plastic afval richting de grotere waterwegen. Dit maakt dat Amsterdam een grootvervuiler is op het gebied van plastic – en dat moet anders. De gemeente heeft zich nu voorgenomen om al in 2023 30% minder plastic zwerfafval te hebben – en in 2030 een plasticvrije stad te zijn.
Het Amsterdam Plastic Smart City initiatief, dat ondersteund wordt door partners als het Wereld Natuur Fonds en Plastic Whale, zou ervoor moeten zorgen dat deze ambitieuze doelen gehaald worden.
Plastic Whale Sloepen in Amsterdam Smart City
Nog vorige maand werd een mijlpaal in deze samenwerking bereikt, met het in het water loslaten van de Amsterdam Plastic Smart City sloep. Deze sloep is gemaakt van zwerfplastic en heeft tot doel om nóg veel meer plastic uit de grachten te vissen.
Het idee voor deze sloep was afkomstig van Plastic Whale, die al sinds 2014 sloepen in gebruik heeft die plastic afval uit de grachten halen. Deze sloepen, waarvan er inmiddels 10 rondvaren, bestaan volledig uit grachtenplastic. Mensen kunnen meevaren op deze sloepen om plastic uit de grachten te vissen. Dat is nog eens een alternatieve toeristische activiteit waar de stad trots op kan zijn.
Het opgeviste plastic wordt dus verwerkt in de productie van nieuwe sloepen; en ook gebruikt Plastic Whale dit om kantoormeubilair te maken. De hippe stoelen, tafels en lampen zijn inmiddels al een hit onder jonge bedrijven die graag hun duurzaamheid willen uitdragen.
De samenwerking met de gemeente is dus niet alleen nuttig voor Plastic Whale om haar missie te bereiken; ook de stad Amsterdam werkt hiermee actief aan haar plastic-doelen. Hun eerste ‘eigen’ sloep werd gedoopt op passende wijze: met het herbruikbare plastic flesje ‘het Amsterdammertje’, dat eveneens een belangrijke pijler is van het Plastic Smart City project.
Het Amsterdammertje
Samen met Amsterdam Merchandising is er hard gewerkt aan deze waterfles, die tot doel heeft om de hoeveelheid drinkflesjes die gekocht en weer weggegooid worden te verminderen. Het Amsterdammertje is gemaakt van bio-plastic, dat sowieso een stuk minder vervuilend is – en heeft dus tot doel om een ‘blijvertje’ te zijn in plaats van een wegwerpitem.
In de stad zijn inmiddels ruim 500 watertappunten geïnstalleerd, waar dit flesje gratis gevuld kan worden. Daarbij wordt nog eens extra benadrukt dat het Amsterdamse leidingwater in veel gevallen gezonder én lekkerder is dan water in de ‘standaard’ waterflessen.
Grappig detail is dus de mate waarin Amsterdam als stad vertrouwt op de expertise en unieke ideeën van jonge start-ups, zoals Plastic Whale, Amsterdam Merchandising en bijvoorbeeld ook The Great Bubble Barrier.
The Great Bubble Barrier
Sinds eind 2019 ligt het allereerste ‘prototype’ van de brainchild van dit bedrijf – de Bubble Barrier – in het Westerdok. Door middel van een bellenscherm wordt voorkomen dat grachtenplastic in het IJ – en van daaruit in de Noordzee – terecht kan komen. Een vernuftig stukje technologie met een mogelijk wereldwijde toepassing; ook omdat het niet alleen plastic verzamelt wat aan het oppervlak dobbert, maar ook plastic ‘vangt’ wat onder het wateroppervlak is.
Slimme Stad Ten Voeten Uit
Dergelijke technologieën, of het nu de implementatie van een slim parkeersysteem of de invoering van een slim plastic-verminderingssysteem betreft, staan centraal in iedere slimme stad. Een slimme stad hoeft niet zelf het wiel opnieuw uit te vinden, maar zorgt ervoor dat het als facilitator kan dienen van individuele inwoners, jonge start-ups en ervaren bedrijven die hun steentje willen bijdragen aan het verhogen van de leefbaarheid in de stad.
En hoe ver het Plastic City initiatief van Amsterdam ook af lijkt te staan van de ‘traditionele’ smart city activiteiten die ik regelmatig omschrijf in mijn blogs, feitelijk is het niets anders. Sterker nog, ik durf te stellen dat het een schoolvoorbeeld is om aan te tonen hoe breed het werkgebied van een slimme stad daadwerkelijk is.
Het gaat immers niet alleen om technologieën die een stukje vernuft toevoegen aan ons leven. Het gaat óók – of juist – om manieren om de stad leefbaar te houden voor toekomstige generaties. En het vissen van plastic uit de Amsterdamse grachten is daar een prachtig voorbeeld van.
