De Corona app is er: een eerste reactie

Na maandenlange anticipatie ging-ie dan eindelijk live, de Corona app – die als de CoronaMelder is gelanceerd in de App Store en Google Play Store. Ondanks de ‘soft launch’ op 17 augustus – er werd nauwelijks aandacht aan besteed – steeg de app al snel naar de top van de downloadlijsten. Binnen een dag werd deze al meer dan 100,000 keer gedownload, ondanks de voortdurende kritiek op het privacy-hangijzer én de vrij gebrekkige dekking (hij is uitgerold in een beperkt aantal regio’s).

Wij zijn er ook ingedoken zodat we tot een gedegen oordeel kunnen komen. En, spoiler alert:

het is zeker geen slechte app

Wat doet de Corona app?

Het doel van de app is om je te alarmeren als je enige tijd in de buurt bent geweest van een besmette persoon. Dit werkt met bluetooth, waarbij je telefoon signaleert wie er nog meer in de buurt is met de app op zijn of haar telefoon. Hoe dichterbij, hoe sterker het signaal. Vervolgens krijg je een melding als iemand die dichtbij is geweest besmet blijkt te zijn (geweest).

Er worden geen persoonsgegevens opgeslagen. Niet de locatie, niet je naam of contactgegevens. De app weet niet wie jij bent en weet niet wie de ander is, noch weet het waar jullie je bevinden. Het weet alleen dat jullie bij elkaar in de buurt waren voor een bepaalde periode. De melding vermeldt dus ook niet wie de besmette persoon was en waar je deze bent tegengekomen. Privacy-wise zie ik hier geen enorme problemen, dus.

Zodra je zelf positief test, kun je dit aangeven in de app. Dit is vrijwillig, maar wel handig. De GGD-medewerker die je belt met je uitslag zal dan ook aangeven dat het nuttig kan zijn. De melding wordt dus niet automatisch verzonden, je moet er echt voor kiezen. Voorlopig kan dit alleen nog maar in een aantal regio’s: Drenthe, Gelderland-Zuid, IJsselland, Noord- en Oost-Gelderland, en Twente.

Wanneer krijg je een melding?

Je krijgt een melding wanneer je in de buurt bent geweest van een met Corona besmette persoon. Dit kan alleen gebeuren na instemming en met medewerking van de GGD in kwestie, die als het ware ‘bevestigt’ dat iemand inderdaad het virus heeft. Zo wordt het risico op ‘valse’ positieve meldingen van mensen die onrust willen zaaien weggenomen.

Je krijgt de melding als je in de afgelopen dagen bij die persoon in de buurt bent geweest voor minstens 15 minuten. Denk hierbij aan een bezoek aan een restaurant, tijdens het reizen, sporten, werk, op school, maar ook terwijl je aan het winkelen bent en iemand voor langere tijd in dezelfde winkel is. Of iemand die lange tijd achter je in de rij staat bij het gemeentehuis of de afhaalchinees.

Iemand die alleen maar voorbij fietst zal dus geen waarschuwing triggeren, het contact was te kort. Vragen die dit wel meteen bij mij oproepen betreffen de haalbaarheid van deze Bluetooth functionaliteit. De definitie van ‘in de buurt’ blijft vaag – hebben we het hier over de anderhalve meter die nu als ‘veilig’ wordt aangehouden, of gaat het over meters?

Een andere kwestie is dat van mogelijke beschermingen en kappen. Hoe zit het bijvoorbeeld met contact door een raam? Met Bluetooth zal er bijvoorbeeld niet herkend kunnen worden of iemand een meter van je af staat met of zonder raam ertussen. Of als je stilstaat in een file, kan de persoon in de auto naast je wel registreren als een langdurig contact, maar kun je natuurlijk niet het virus oplopen.

Deze week werd tijdens een technische briefing in de Tweede Kamer bekend gemaakt dat de app in 73 procent van de gevallen goed meet dat mensen binnen elkaars ‘anderhalvemeterzone’ waren. Dit leidde tot aardig wat kritiek – het betekent immers dat een kwart van de contacten niet geregistreerd wordt. Hierbij werd ook als oorzaak genoemd dat twee personen beiden hun telefoon in hun achterzak hebben, waardoor hun lichamen de verbinding verstoren.

Het aantal juiste metingen binnen 3 meter was wel hoger, dit zat op 90%. Binnen deze afstand wordt dus ‘slechts’ 1 op de 10 contacten gemist.

Wat doe je met een melding?

Het grote pluspunt is dat je veel eerder te weten kunt komen dat je Corona hebt opgelopen, zelfs al voor de eerste symptomen de kop opsteken. Zo kunnen extra besmettingen voorkomen worden, waarbij je ongemerkt anderen infecteert als je zelf nog niet weet dat je ziek bent. Bij een melding vanuit de app kun je je laten testen en/of thuis blijven. Zo verspreid je niet ongemerkt de ziekte.

De melding is niet direct reden tot paniek, want het feit dat iemand bij wie je in de buurt bent geweest ziek is, betekent niet meteen dat jij dat ook gaat worden. Je kunt hooguit stellen dat je risico op besmetting vergroot is. Door dan thuis te blijven neem je al het risico voor je omgeving weg. Zeven dagen na de ontmoeting in kwestie kun je je gratis laten testen, ook als je geen symptomen hebt.

Mocht dan blijken dat jij toch Corona hebt opgelopen, kun je via jouw app weer iedereen die tijdens jouw besmettelijke periode in de buurt is geweest alarmeren. Zoals eerder genoemd is dit dus volledig anoniem, en kan nergens teruggekoppeld worden dat jij het bent geweest die mogelijk anderen besmet hebt.

Privacy-issues

In aanloop naar de lancering van de app waren er veel mensen die zich zorgen maakten om hun privacy. Zij vonden dat voorkomen moest zien te worden dat de overheid dit kan gebruiken als carte blanche om mee te kijken naar waar iedereen is en wat iedereen doet. Dit is geprobeerd het hoofd te bieden door strenge eisen te stellen op vier gebieden. Dit gaat om privacy, informatieveiligheid, grondrechten en toegankelijkheid.

Zo moet de app zo min mogelijk gegevens opslaan en anoniem zijn. Ook moet het niet gehackt kunnen worden en moeten datalekken onmogelijk zijn. Grondrechten mogen daarbij niet aangetast worden, zo kan niemand je dwingen om de app te gebruiken – ook je werkgever of de overheid niet. Tenslotte moet iedereen de app kunnen gebruiken, ook mensen met een visuele beperking. Om het geheel zo transparant mogelijk te houden, is de app ook nog eens volledig open-source.

Landelijke uitrol van de Corona App

Waar de app eigenlijk deze week al door heel Nederland uitgerold zou moeten worden, heeft de testfase dusdanige problemen blootgelegd dat dit voorlopig nog uitgesteld wordt, zo maakte minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid bekend. Hij achtte de app nog niet klaar voor gebruik. Al is dit, om de krantenkoppen wat te nuanceren, niet of nauwelijks gerelateerd aan de technische kant. Op de nauwkeurigheid van het contacten meten na, doet de app immers prima wat het zou moeten doen.

De belangrijkste reden voor uitstel is wederom de kwestie van de persoonsgegevens, die uitgewisseld worden om elkaar te kunnen informeren. Dit wordt pas ‘echt’ mogelijk na goedkeuring van het ingediende spoedwetsvoorstel. Hier wil de minister graag op wachten. Niet gek: privacy is niet iets waar nu op beknibbeld kan worden als de wens is dat zoveel mogelijk mensen gebruik gaan maken van de app.

Ook is er nog veel verwarring binnen de GGD omtrent het testbeleid. Volgens de app kan iedereen zich immers na een contact laten testen, ongeacht de aanwezigheid van klachten. Dit was eerder niet de boodschap vanuit de regering, en ook de GGD ziet hier veel problemen mee – het zal de testcapaciteit ver te boven gaan, is het verhaal.

Een ander groot probleem wat ontdekt werd is dat de app soms – bij bepaalde telefoontypes en in de accubesparingsmodus – pas meldingen toont als de app geopend wordt, en dus niet via push-notificaties direct alarmeert als er iets gaande is. Dit probleem is groter dan deze app alleen. Nederland en enkele andere landen werken inmiddels samen met Google en Apple om dit op te lossen. Tot die tijd is het verzoek aan gebruikers om de app minstens eenmaal per dag te openen om te checken voor meldingen.

Verder blijkt dat oudere mobiele telefoons de app niet altijd kunnen openen. Volgens het ministerie is dit geen prioriteit, daar het voor het overgrote deel van de gebruikers wel gewoon functioneert. Toch blijft dat, mijns inziens, een aandachtspunt.

Waar blijft de app?

In mijn vorige blog over de app vroeg ik nog af waar hij bleef. Nu is hij sneller dan verwacht gelanceerd en werkt hij over het algemeen prima. Veel mensen hebben iets te zeggen over de nauwkeurigheid, maar dit lijkt me niet direct reden voor bezorgdheid – de initiële percentages zijn prima, wat mij betreft. Die kunnen alleen maar beter worden als de app leert en de techniek verfijnd wordt.

Ook de problemen van de missende notificaties en de incompatibiliteit met oudere telefoons moeten weliswaar serieus genomen worden, maar hebben geen significantie invloed op de werking van de Corona app zelf. Alle privacy-bezwaren lijken, tenslotte, redelijk goed meegenomen te zijn in de uiteindelijke versie. So far, so good – nu nog wachten op de goedkeuring van de wetswijziging en dan kan de app wellicht ons najaar een stuk aangenamer maken.