5G Gemeente: wat is je strategie? Voorkom wildgroei van antennes, wees voorbereid op (gezondheids) vragen en schep kansen voor dienstverlening, zorg en ondernemers

De afgelopen weken was er in de media veel te doen over 5G, en de manieren waarop gemeenten in Nederland gedwongen zullen worden om mee te werken aan de uitrol hiervan. Nu de introductie ervan steeds dichterbij komt – T-Mobile promoot flink dat haar netwerk vanaf 2020 operationeel zal zijn, en KPN en VodafoneZiggo lopen niet ver achter -, wordt het zaak om na te denken over de implementatie ervan.

Het kabinet loopt hier al op vooruit met een wetsvoorstel, waarmee de aanleg van 5G zendmasten in ons land geen strobreed in de weg gelegd wordt. Sterker nog, gemeenten zijn verplicht om mee te werken aan de aanleg van de antenne-installaties die dit snellere internet mogelijk maken: aangezien 5G antennes een kleiner bereik hebben, zullen er meer van geplaatst moeten worden om dekkend te zijn.

Noodklok om 5G risico’s

Amsterdam luidde de noodklok, nu schattingen aangeven dat er hier alleen al zo’n 10.000 extra zenders moeten komen. Niet alleen een enorme klus, iets wat niet zonder meer uitgevoerd kan worden, maar ook nog eens iets wat grote gevolgen zal hebben voor het straatbeeld – én potentieel onze gezondheid. Althans, dit schrijft verantwoordelijk wethouder Touria Meliani in een brandbrief naar minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat.

Er zitten dus behoorlijk wat haken en ogen aan dit wetsvoorstel, waar ik zometeen dieper op inga. Tegelijkertijd is het niet te ontkennen dat 5G ook heel veel voordelen met zich meebrengt voor gemeenten. Zeker als een gemeente besluit een actieve rol te spelen in de implementatie ervan en eventueel zelf een 5G netwerk (mede) uitrolt, kan dit een enorme boost betekenen voor het ondernemers- en innovatieklimaat. Veel meer diensten kunnen met 5G gefaciliteerd worden, wat zowel de leefbaarheid, dienstverlening als de economische concurrentiepositie flink kan verhogen.

Voor ik verder inga op de rol die een gemeente kan spelen en wat hier de voor- en nadelen van zijn, wil ik eerst kort ingaan op 5G zelf. Het is namelijk veel meer dan alleen iets wat zelfrijdende auto’s mogelijk maakt.

Wat is 5G?

5G is de opvolger van 4G. Dit maakt het de vijfde generatie van draadloze, mobiele netwerken – die snelheden van tot 20 Gbps kan behalen, waarmee de reactietijd minder dan een milliseconde is. Ter vergelijking, dit was nog 30 tot 50 milliseconden voor 4G. 5G is dus nagenoeg real-time, waardoor wachten tot je video begint te streamen een ding van het verleden zal worden.

Ook betekent dit dat Internet of Things toepassingen veel effectiever kunnen functioneren. Er zit immers veel minder ‘downtime’ tussen actie en reactie. Dit heeft grote voordelen voor toepassingen die het 4G netwerk nog als te traag ervaren, zoals de eerder genoemde zelfrijdende auto. Een auto moet immers snel kunnen reageren op een verkeerssituatie – waarvoor 5G bij uitstek geschikt is.

Het zijn echter niet alleen auto’s, maar ook bijvoorbeeld de onderdelen van je smart home die hiervan zullen profiteren. Net zoals toepassingen voor slimme steden en allerhande machine-to-machine toepassingen voor automatiseringsdoeleinden. Feitelijk kan 5G onze levens én onze economie een flinke effectiviteitsboost geven.

5G Gemeente: Mogelijkheden voor gemeenten

Gemeenten zien logischerwijs ook voldoende potentieel in een grootschalige uitrol van 5G binnen hun gebiedsgrenzen. Het zal het dagelijkse bestuur van de stad een stuk praktischer en veiliger maken. Denk bijvoorbeeld aan een grote hoeveelheid sensoren, strategisch opgehangen door de stad, die het verkeer in betere banen kan leiden. Staat een knooppunt vast? Dan kunnen (slimme) auto’s en matrixborden automatisch een rustigere route aangeboden krijgen.

Ook voor hulpverleningsdiensten is dit een ideale kans. 5G is namelijk niet alleen sneller dan 4G, maar ook kan het meer verbindingen tegelijk op een netwerk aan. Dit betekent dat een groot aantal devices en sensoren data kunnen uitwisselen, terwijl ze hier minder energie voor nodig hebben. Zo kan een compleet geïntegreerd netwerk van hulpverleningsdiensten ontstaan, waarbij artsen bijvoorbeeld al tijdens de ambulancerit op afstand kunnen beginnen met de behandeling en een veel beter beeld krijgen van de situatie. Of de brandweer, die aan de hand van sensoren (bijvoorbeeld uit de omgeving en via drones) al tijdens het aanrijden kunnen bepalen wat de beste strategie is om de vlammen te lijf te gaan.

De dienstverlening richting inwoners kan sowieso dankzij 5G een forse boost krijgen. Dat komt vooral door de slimme stad toepassingen die met 4G nog haperden of te traag waren, die nu allemaal realiteit kunnen worden. Of het nu gaat om real-time wegenonderhoud of slimme vuilnisbakken die aangeven wanneer ze geleegd moeten worden: er zijn genoeg kansen om een stad efficiënter en slimmer te laten werken.

Dit geldt ook voor diensten als onderwijs en gezondheidszorg. Deze hebben te kampen met een urgent en constant personeelstekort, wat gedeeltelijk opgelost kan worden dankzij 5G: een netwerk wat écht real-time is, zodat steeds meer taken van verplegers of leraren overgenomen kunnen worden door slimme devices en, wellicht, robots. Iets wat uiteindelijk iedereen ten goede zal komen.

Nadelen van 5G

Nu de officiële lanceerdatum van 5G wel heel dichtbij komt, beginnen steeds meer stemmen zich in het publieke debat omtrent de implementatie ervan te mengen. De overheid heeft dus bepaald dat gemeenten verplicht mee moeten werken aan de installaties van nieuwe antenne-installaties en de bijbehorende infrastructuur die deze nieuwe techniek vereist. Een horde die wel eerst genomen moet worden voordat we de vruchten van de techniek kunnen plukken.

En het is niet alleen Amsterdam die bezwaren heeft opgeworpen, ook steden als Eindhoven, Rotterdam en Almere hebben op- en aanmerkingen op het omstreden wetsvoorstel, wat opgesteld is aan de hand van een Europese richtlijn.

Het is niet alleen een aanslag op het straatbeeld, als er overal opvallende antenne-installaties op en om gebouwen geplaatst worden en mogelijk zelfs wildgroei ontstaat in de openbare ruimte. Ook is het onduidelijk wie de kosten en risico’s voor de aanleg hiervan gaan dragen – waardoor onder gemeenten de angst groot is dat zij dit zullen zijn. Lang niet alle gemeenten hebben op dit moment de diepe zakken die nodig zullen zijn om deze kosten te dekken.

Extra bezwaar hierin is dat het gevolgen zal hebben voor de infrastructuur in de stad: zo zal de aanleg van nog eens duizenden kilometers glasvezel in de toch al overvolle ondergrond ervoor zorgen dat er enorme bereikbaarheidsproblemen zullen ontstaan.

Gezondheidsrisico’s 5G

Gemeenten maken zich daarnaast zorgen om de gezondheidsrisico’s van de 5G antennes. Er is inmiddels een breed gedragen consensus dat elektromagnetische velden de volksgezondheid kunnen schaden – iets waarvoor de overheid al zogenaamde blootstellingslimieten heeft vastgesteld. Toch leeft nu wereldwijd de angst dat de uitrol van 5G zal zorgen voor een forse stijging van onze blootstelling aan deze straling.

Dit maakt 5G schadelijk voor mens en milieu, iets wat het leven in drukbevolkte – en daarbij drukbestraalde – gebieden een stuk minder prettig kan maken. Het is niet mals wat straling tot gevolg kan hebben. Het zou kankerverwekkend zijn en leiden tot hersentumoren, Alzheimer en onvruchtbaarheid, om er maar een paar te noemen.

Het Nederlands’ kennisplatform Elektro Magnetische Velden erkent het probleem: “We kunnen gewoon niet zeggen dat het onschadelijk is,” al zien ze niet dat 5G tot een enorme toename van het probleem zal leiden: 5G heeft weliswaar een hogere frequentie, maar een lager bereik – en ervan uitgaande dat de meeste mensen maar de straling van 1 tot 2 zendmasten meekrijgen, zal de hoeveelheid straling waar zij aan blootgesteld worden niet enorm toenemen.

Ook de overheid ziet het gezondheidsaspect niet per se als een probleem, wat blijkt uit een brief die het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat naar het kabinet stuurde over dit onderwerp. Hierin werd geclaimd dat “uit alle inmiddels afgeronde onderzoeken” blijkt dat er geen aanwijzingen zijn voor gezondheidsschade, “zolang de blootstelling beneden de blootstellingslimieten blijft. Dat geldt ook na introductie van het 5G-netwerk. Het Agentschap Telecom zal ook toezicht houden op de naleving van de blootstellingslimieten”.

Voordelen van de voorbereiding

Laat ik voorop stellen dat de genoemde bezwaren van gemeenten serieus onderzocht moeten worden. Toch denk ik dat het goed is dat er nu al zo op vooruitgelopen wordt. Dit geeft ons de tijd om ons goed voor te bereiden op dat wat komen gaat, om er waar mogelijk het meest uit te kunnen halen.

Een gemeente die dekkend 5G biedt, is een gemeente die de allernieuwste toepassingen op het gebied van smart living en smart cities kan implementeren. Het kan een plek worden waar bedrijven en ondernemingen zich graag vestigen, juist door deze snelle internetmogelijkheden. Innovatie kan een belangrijke rol spelen – allemaal zaken die het economisch klimaat ten goede zullen komen en bedrijfsleven zal aantrekken. Dit is een sterk argument om zelf al actief betrokken te zijn in het helpen uitrollen van het netwerk.

Tegelijkertijd geeft het je een unieke kans om slimme stad-toepassingen te faciliteren, een geweldige manier om de dienstverlening richting je burgers te verbeteren. En bovenal, je blijft zelf ‘in control’ als je je er nu al op voorbereidt. Je zult niet verrast worden door de technologie en de eisen en impact hiervan op het dagelijks leven in je gemeente. Nu hebben gemeenten een unieke kans om, in overleg met de overheid, telecomproviders en andere betrokken partijen, nauwgezet de uitrol te regisseren.

5G komt er nu toch wel, of ‘men’ het nu wil of niet. De voordelen zijn te groot en de nadelen vooralsnog te vaag omschreven. De wereld is klaar voor de volgende generatie internet, waarmee een volgende generatie slimme toepassingen mogelijk wordt gemaakt. Aan ons, en de gemeenten waar we in leven, de taak om dit in zo goed mogelijke banen te leiden en de minder aantrekkelijke kanten ervan zo goed mogelijk het hoofd te bieden.

Meer weten of eens doorpraten over hoe jij als Gemeente je hierop kunt voorbereiden? Neem dan contact met ons op via info@digitaltransformationnederland.nl of 070 – 323 63 26. We werken hiervoor samen met Stichting Digitale Bereikbaarheid. Onafhankelijk advies voor digitale bereikbaarheid.